Με αφορμή όλον αυτόν τον σάλο που δημιούργησαν οι τελευταίες παραστάσεις στην Επίδαυρο, αλλά και το ερώτημα κατά πόσον με πρόσχημα την τέχνη, μπορεί ο καθείς καλλιτέχνης, να δίνει την δική του οπτική του στο θέμα, ας θυμηθούμε στιγμές από τα «ιερά τέρατα» που απογείωσαν την αρχαία ελληνική τραγωδία.
Η Ηλέκτρα του Κακογιάννη με τον σπουδαίο Μάνο Κατράκη και την Ειρήνη Παππά
Η Ηλέκτρα σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη γυρίστηκε το 1962 και βασίστηκε στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη. Υπήρξε υποψήφια για Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας την ίδια χρονιά, ενώ κέρδισε το βραβείο καλύτερης κινηματογραφικής μεταφοράς στο Φεστιβάλ των Καννών.
Συνολικά κέρδισε περισσότερες από 24 τιμητικές διακρίσεις και βραβεία. Οι κριτικές της ταινίας υπήρξαν ενθουσιώδεις και με θετικά σχόλια αναφέρθηκαν στο συγκεκριμένο έργο του Κακογιάννη οι New York Times, που θεωρούν την Ηλέκτρα «εκθαμβωτική εκμετάλλευση του κινηματογραφικού μέσου που μετουσιώνει το χρυσάφι της προφορικής ποίησης σε μια άλλη μορφή τέχνης».
Για τη Le Monde το συνολικό έργο «ήταν ένα εκπληκτικό κατόρθωμα, μια ταινία συγκλονιστική, που βγάζει από τον καθένα μας ό,τι καλύτερο έχει μέσα του».
Στο παρακάτω βίντεο είναι το απόσπασμα όπου ο Ορέστης (Γιάννης Φέρτης) με την Ηλέκτρα (Ειρήνη Παππά) παίρνουν συμβουλή από τον γέροντα (Μάνο Κατράκη), για το πως θα ξεμοναχιάσουν τον Αίγισθο, εραστή της Κλυταιμνήστρας, προκειμένου να εκδικηθούν και τους δύο, για τον θάνατο του βασιλιά Αγαμέμνονα και πατέρα τους.
Εκείνος τους καθοδηγεί, λέγοντας τους πως το βράδυ αρχίζει η γιορτή του κρασιού και πως ο Αίγισθος ως οπαδός του Βάκχου, θα κάνει θυσία και το ξεφάντωμα θα πάει ως το πρωί. Και όταν τον ρωτά πως θα τον πλησιάσει, εκείνος αποκρίνεται «πέρνα από εκεί για να σε ιδεί και άμα ρωτήσει και ξεφοβηθεί θα σε καλέσει στο τραπέζι του και τότε βλέπεις τι θα κάνεις..»
Και όταν ρωτά αν θα είναι και η μάνα του η Κλυταιμνήστρα(Αλέκα Κατσέλη) μαζί , εκείνος αποκρίνεται ότι δεν βγαίνει έξω τρέμει του κόσμου τη βοή, θα περιμένει ως το πρωί να γυρίσει, γιατί την κακούργα ξέρει πως όλοι τη μισούν.
«Κανείς παιδί μου στη δυστυχία δεν μένει φίλος, στην τύχη και το χέρι σου είναι να ξαναπάρεις τη χώρα», λέει ο γέροντας, και Ορέστης και Ηλέκτρα ετοιμάζονται να πάρουν την εκδίκησή τους
Η Αντιγόνη του Σοφοκλή με την Ειρήνη Παππά και την περίφημη φράση “Εγώ δεν γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για να αγαπώ»
Μια άλλη συγκλονιστική στιγμή είναι όταν η Ειρήνη Παππά υποδύθηκε την Αντιγόνη στην βραβευμένη Κινηματογραφική μεταφορά της ομώνυμης τραγωδίας του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Γιώργου Τζαβέλλα (1961).
Η Αντιγόνη πληρώνει το τίμημα του να θάψει τον νεκρό αδερφό της Πολυνείκη, καθώς παρεμβαίνει τις αρχές του Κρέοντα που τον θεωρεί προδότη της χώρας. Ένα έργο με τεράστια διαχρονική αξία, όπου οι σπουδαίοι ηθοποιοί μας, απογείωσαν.
Απόσπασμα από τον διάλογο του Κρέοντα (Μάνος Κατράκης) και της Αντιγόνης (Ειρήνη Παππά).
Κρέοντας: Ήξερες την διαταγή μου να μην θάψουν τον νεκρό
Αντιγόνη: Το ήξερα
Κρέοντας: Και μόλα τούτα τόλμησες να παραβείς τους νόμους μου
Αντιγόνη: Δεν με διέταξε ο Δίας, ούτε οι θεοί του κάτω κόσμου μας όρισαν τέτοιους νόμους. Και ούτε φαντάστηκα ποτέ πως οι διαταγές σου θα έχουν τέτοια δύναμη, ώστε να μπορείς εσύ ένας θνητός να ξεπεράσεις τους άγραφτους και ασάλευτους θεϊκούς νόμους, που δεν είναι ούτε σημερινοί, ούτε χθεσινοί, μα αιώνιοι, και κανείς μας δεν ξέρει από πότε υπάρχουν.
Δεν λυπάμαι που θα πεθάνω, αν όμως άφηνα ακήδευτο τον αδερφό μου, για αυτό ναι, θα λυπόμουνα. Σου φαίνομαι άμυαλη, δεν είναι έτσι, δεν ξέρω όμως ποιος από τους δυο μας είναι ο άμυαλος.
Κρέοντας: Μα την αλήθεια αυτή θα είναι άντρας, και εγώ θα είμαι γυναίκα, αν μπορεί έτσι ατιμώρητα να ποδοπατά την βασιλική μου εξουσία. Και αν είναι της αδερφής μου παιδί, και η πιο στενή μου συγγενής, δεν πρόκειται να γλιτώσει την θανατική ποινή, ούτε αυτή, ούτε η αδερφή της η Ισμήνη γιατί και κείνη την κατηγορώ μαζί με τούτη εδώ πως μαζί προμελετήσανε την ταφή του νεκρού.
Και σε άλλο σημείο
Αντιγόνη: Δεν πέθανε κανένας δούλος μα ο αδερφός μου.
Πολεμώντας την πατρίδα, ενώ ο άλλος (αδερφός) πέθανε υπερασπίζοντάς την.
Στον Άδη οι νεκροί έχουν όλοι τους ίδιους νόμους
Μα όχι και την ίδια κρίση ο καλός από τον κακό
Ποιος ξέρει αν αυτά έχουν πέραση εκεί κάτω
Δεν γίνεται φίλος ο εχθρός μήτε στον κάτω κόσμο μήτε και αγαπημένος
εγώ δεν γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για να αγαπώ..
Η Άννα Συνοδινού είχε συγκλονίσει ως Εκάβη στο Θέατρο της Δευτέρας
Η σωζόμενη τραγωδία του Ευρυπίδη, Εκάβη κάνει μνεία στην μοίρα των ηττημένων. Μια μοίρα που κλιμακώνεται από την πικρία της δουλείας μέχρι την ύψιστη σκληρότητα του φόνου αθώων, ακόμη και μικρών παιδιών.
Στην «Εκάβη», η ομώνυμη ηρωίδα έχει ένα διττό ρόλο. Δύο σκληρά και διαφορετικά καθήκοντα μεταξύ τους. Πρέππει να αντιμετωπίσει με γενναιότητα τον άδικο θάνατο της κόρης της Πολυξένης, και πρέπει να βρει το θάρρος επίσης να εκδικηθεί τον Πολυμήστορα τον φιλοχρήματο φονιά του γιου της Πολύδωρου.
Η Άννα Συνοδινού είχε συγκλονίσει όταν ερμήνευσε την ομώνυμη ηρωίδα στο Θέατρο της Δευτέρας, το 1987.
Την μουσική είχε επιμεληθεί ο τεράστιος Μίκης Θεοδωράκης, τα σκηνικά ο Γιάννης Τσαρούχης και τη σκηνοθεσία ο μεγάλος Αλέξης Σολωμός.
Μάλιστα καθ όλη την διάρκεια της παράστασης τα μάτια της σπουδαίας ηθοποιού ήταν υγρά. Η Άννα Συνοδινού φαίνεται πως είχε προετοιμαστεί πολλές μέρες πριν και ψυχικά προκειμένου να βουτήξει στον ρόλο, και να γίνει η τραγική Εκάβη.
Η σπάνια εμφάνιση της Κατίνας Παξινού και Άννας Συνοδινού στο φεστιβάλ του Θεάτρου των Εθνών
Πρόκειται για το φεστιβάλ του θεάτρου των Εθνών το 1962. Εκείνη η ημέρα ήταν αξιοσημείωτη γιατί με αφορμή την παγκόσμια μέρα του θεάτρου, σπουδαίοι ηθοποιοί από όλο τον κόσμο ερμήνευσαν ξεχωριστά μέρη από παραστάσεις, στην δική του γλώσσα ο καθένας. Ιδιαίτερη αξία έχει, όπως αναφέρεται στο βίντεο, πως η Ελλάδα ήταν τιμώμενη για την προσφορά της στην τέχνη.
Μία μέρα πριν την παράσταση που μεταδόθηκε σε όλον τον κόσμο, είχε γίνει λαμπερή δεξίωση για τους ηθοποιούς, την οποία είχε προλογίσει η Ίγκριντ Μπέρκμαν
Λίγο μετά, την εμφάνισή τους κάνουν απαστράπτουσες η Κατίνα Παξινού, και η Άννα Συνοδινού. Η Κατίνα Παξινού σε ένα μικρό απόσπασμα από την Ηλέκτρα με τα ρούχα της δεξίωσης, καταφέρνει να μεταδώσει το τραγικό πάθος παρά την αντίθεση στο κοστούμι, μιας και ήταν ντυμένη επίσημα, και στη συνέχεια η Συνοδινού με τα ρούχα της Αντιγόνης, ερμηνεύει ένα απόσπασμα και καθηλώνει το κοινό.
Όταν η Αλίκη ερμήνευσε την Αντιγόνη στην Επίδαυρο
Κλείνουμε το αφιέρωμα ,με την μεγάλη μας Αλίκη, μέσα από ένα σπάνιο βίντεο που κυκλοφορεί στο Ytube, όταν είχε υποδυθεί την Αντιγόνη και είχε προκαλέσει σάλο την εποχή εκείνη.
Πως είχε τολμήσει η νιάου νιάου βρε γατούλα, να υποδυθεί την τραγική ηρωίδα;
Τέσσερα χρόνια πριν, είχε προηγηθεί ακόμα μια εμφάνισή της στο Αργολικό Θέατρο ως «Λυσιστράτη», σε σκηνοθεσία του Αλέξη Σολωμού. Τότε οι κριτικοί και το κοινό δεν είχαν αντιδράσει ακραία, ίσως γιατί δεν είχε πάει ακόμα στην Επίδαυρο.
Τον Ιούλιο λοιπόν του 1990 η Αλίκη κατέβαινε στην Επίδαυρο, έχοντας δίπλα της τον σπουδαίο σκηνοθέτη Μίνως Βολανάκης, πλήρως προετοιμασμένη για αυτά που θα ακολουθούσαν.
Όμως η παράσταση σημείωσε τεράστια εμπορική επιτυχία.
Και ίσως αναρωτηθούμε, το εκείνο το τόσο ευέξαπτο κοινό, με την Αλίκη, τι θα έλεγε σήμερα παρακολουθώντας το πρόγραμμα παραστάσεων της Αρχαίας Επιδαύρου;
