Λίγοι γνωρίζουν αυτή τη θαυμάσια ιστορία, αλλά συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες δίκες των αιώνων.
Η δικη τησ φρυνησ αφησε εποχη
Ήταν η εταίρα με το καλλίγραμμο σώμα και το σπιρτόζο πνεύμα. Αγάπησε παράφορα τον ρήτορα Υπερείδη. Κατηγορήθηκε για ασέβεια προς τους Θεούς, όταν κολύμπησε γυμνή μία ημέρα στις μεγάλες γιορτές των Ποσειδωνίων, μπροστά από το ιερό των ναών.
Ωστόσο η καταδίκη της στο τέλος υπήρξε ένας θρίαμβος. Το θεσπέσιο κάλλος του κορμιού της, αλλά και τα ευγενή κίνητρα της αγάπης, νίκησαν.
Βρισκόμαστε γύρω στα 335 π.Χ στην μεγάλη εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ένας πολιτικός και στρατιωτικός οργασμός δονεί την Ελλάδα από άκρη σε άκρη. Η Αθήνα, η αιώνια πόλη του φωτός δεν παύει να συγκεντρώνει όλη την αφρόκρεμα του πνευματικού και καλλιτεχνικού κόσμου. Εδώ ζουν οι διασημότεροι καλλιτέχνες φιλόσοφοι, πολιτικοί, ρήτορες, και στοχαστές.
Ανάμεσα τους ζει και η περίφημη Φρύνη. Η εταίρα που έχει γίνει διάσημη για την θρυλική ομορφιά του προσώπου της, τις εξαίσιες γραμμές του κορμιού της, αλλά και για τον πλούτο της. Το περιβάλλον της απαρτίζεται από εξέχουσες μορφές της εποχής, όπως ο γλύπτης Πραξιτέλης, ο ζωγράφος Απελλής, ο φιλόσοφος Ξενοκράτης, ο ρήτορας Ευθίας, αλλά και ο μεγάλος γόης της ομορφιάς και του λόγου, ρήτορας Υπερείδης για τον οποίο η Φρύνη αισθάνεται ένα σφοδρό έρωτα.
Το έγκλημα τις ύβρεως απέναντι στους Θεούς
Μια μέρα, κατά τις μεγάλες γιορτές των Ποσειδωνίων και ενώ η Ιερή Πομπή, οδεύοντας από την Αθήνα στην Ελευσίνα, βρισκόταν μπροστά στο ιερό του ναού, η Φρύνη προβαίνει σε μια απρόβλεπτη κίνηση. Πετάει ξαφνικά τα ρούχα της και ρίχνεται ολόγυμνη στη θάλασσα, και αρχίζει να κολυμπά.
Το κοινό αίσθημα είδε αυτή την πράξη (απόγνωσης όπως αποδείχτηκε μετά) της Φρύνης ως μια βαρύτατη προσβολή των ιερών και των οσίων, σαν ένα αίσθημα καθοσιώσεως, που η προβλεπόμενη ποινή από το Αττικό Δίκαιο, δεν ήταν άλλη από τον θάνατο!
Öèôðîâàÿ ðåïðîäóêöèÿ íàõîäèòñÿ â èíòåðíåò-ìóçåå gallerix.ru
Και κάπως έτσι ξεκινά η δίκη της εταίρας.
Ο κατήγορος Ευθίας εξαπολύει πυρά προς την εταίρα λέγοντας «αλοίμονο να αφήσουμε τα παιδιά μας να νομίζουν, ότι κάθε Φρύνη όσο όμορφη και πλούσια και αν είναι, μπορεί να προσβάλλει τόσο βάναυσα τους Θεούς και τις ηθικές αξίες… φαίνεται όμως πως σώθηκαν τα ψέματα, και ήρθε ο καιρός για την γοητευτική παλλακίδα, να πληρώσει για όλη την άθλια ζωή της, και για όλες τις συμφορές των οικογενειών που διέλυσε με τα θέλγητρά της ..»
για να λάβει βέβαια την πληρωμένη απάντηση από την πανέξυπνη εταίρα,
«τη δική σου οικογένεια όμως, παρόλο που μου ζήτησες κλαίγοντας στα πόδια μου, δε σου τη διέλυσα, ποτέ δεν θα μου συγχωρέσεις κατήγορε Ευθία, ότι σε άφησα στην ευθεία….»
Και ενώ η δίκη αρχικά φαίνεται να παίρνει την τροπή της καταδίκης, για την δύστυχη εταίρα, και τον Λύσανδρο να φωνάζει από το ακροατήριο με νόημα «μόνο …γυμνή θα σωθεί η αλήθεια», ξαφνικά όλα ανατρέπονται.
Τον λόγο παίρνει η ιέρεια Ινώ και καταθέτει πως είδε μπροστά στα μάτια της μια πράξη παράξενη, χωρίς καμία λογική εξήγηση
«Την κρισιμότερη ώρα της ιεροτελεστίας, μπροστά στο ναό, μια γυναίκα, ξανοίχτηκε από το πλήθος των πιστών που προσευχόταν, και άρχισε να βαδίζει παραπατώντας προς την θάλασσα, γυμνή. Από το κλονιζόμενο βήμα της, έδειχνε ότι κάτι πολύ σοβαρό της συνέβαινε, μπορώ να πω πως αναστατώθηκα βλέποντας την να τρεκλίζει…»
Η δίκη κατόπιν περιλαμβάνει πολλούς μάρτυρες και εξαίσιες στιγμές, παρόλη την άρνηση της Φρύνης, να αποκαλύψει το κίνητρο της ακόλαστης αυτής πράξεως, για την οποία κάθεται στο εδώλιο.
Η Φρύνη υπήρξε ο προάγγελος της Αναδυόμενης Αφροδίτης
Μεγάλη στιγμή είναι όταν καταθέτει ο ζωγράφος Απελλής, ενώ μαθαίνουμε ότι η εικόνα της γυμνής Φρύνης υπήρξε το «πρόπλασμα για τον μεγάλο του πίνακα η Αναδυόμενη Αφροδίτη». Ο ζωγράφος μάλιστα στην κατάθεσή του ισχυρίστηκε, πως
«η υποβλητική πλαστικότητα του κορμιού της, δεν άφησε τόπο για κανένα άλλο συναίσθημα, παρά μόνο δέος..»
Η μαρτυρία του Πραξιτέλη
Λίγο αργότερα την σκυτάλη παίρνει ο μέγιστος καλλιτέχνης των αιώνων όπως τον αποκαλεί ο ίδιος ο δικαστής, ο γλύπτης Πραξιτέλης, για να καταθέσει, « πως η αποκάλυψη ενός τέτοιου κορμιού, δεν μπορεί να αποτελεί ιεροσυλία, ούτε την ώρα της θείας λειτουργίας, καθώς η Ελλάδα είναι γιομάτη από αγάλματα ωραίων γυμνών θεών μέσα και έξω ». Μάλιστα απέδωσε την πράξη της, «ως μια επίδειξη ισχύος, έναντι στην βαριά ντροπή της, από αχαρακτήριστη πράξη του υποψήφιου μνηστήρα της Υπερείδη, το προηγούμενο βράδυ». «ένα βίαιο ξέσπασμα, ενός εσωτερικού πάθους».
Η Αφροδίτη της Κνιδου
Βλέπετε, κατά την μαρτυρία του μεγάλου Πραξιτέλη, η Φρύνη είχε ερωτευτεί παράφορα τον Υπερείδη, και είχε αποφασίσει να αφήσει πίσω την παλιά της ζωή. Και ενώ στο επερχόμενο συμπόσιο θα ανήγγειλαν τους επίσημους αρραβώνες τους, η Φρύνη διαπιστώνει ξαφνικά ότι ο αγαπημένος της απουσιάζει, για να αντιληφθεί αργότερα ότι την απατά με την Λαϊδα στην Κόρινθο.
Ιδιαίτερη αξία στην ιστορία έχει να αναφέρουμε ότι ο Πραξιτέλης εμπνεύστηκε όλες του τις Αφροδίτες, από το «μοιραίο και εξαίσιο ξενέρισμα της Φρύνης.». «Βγήκε από τη θάλασσα, προσπαθούσε να φυλαχτεί με τα χέρια και αυτό αποτύπωσα στο μάρμαρο»
Μετά την εναλλαγή πλούσιων σκηνών στο δικαστήριο, και ενώ έχει αρχίσει να φαίνεται η ψυχολογία της προδομένης γυναίκας, που αγάπησε με όλη της την ψυχή έναν άνδρα, σε πείσμα της Φρύνης, που επιμένει να μην δέχεται βοήθεια και ελαφρυντικά, συμβαίνει η κορυφαία σκηνή την ώρα που ο Δικαστής εξορκίζει την Φρύνη να ανακαλέσει την ομολογία της.
Η «γυμνή αλήθεια»
Την ώρα εκείνη ο συνήγορος και ο μεγάλος έρωτας της Φρύνης Υπερείδης, αναφωνεί οργισμένος
«καμία πολιτισμένη κοινωνία δεν μπορεί και δεν έχει δικαίωμα να κρύψει για πάντα από τον ήλιο, μια τέτοια ομορφιά, ένα τέτοιο μεγαλούργημα της φύσεως» και τραβάει βίαια την εσθήτα της Φρύνης, λέγοντας σθεναρά «αυτό είναι το κορμί που πάτε να θανατώσετε, αναρωτηθείτε..ύστερα από πόσους αιώνες θα πλάσει η φύση ένα τέτοιο αριστούργημα..»
Το πλήθος σηκώνεται να δει και να θαυμάσει. Ακούγονται φωνές, τι θείο κορμί, τι έξοχο σώμα, τι ομορφιά. Και μέσα σε αυτή την αναταραχή, ακούγεται η φωνή της Φρύνης:
«Κ α τ ά ρ α»
Βλέπουμε πως η ομορφιά και το κάλλος από την αρχαιότητα, μπορεί να ήταν μέγιστες αρετές αλλά ήταν και οι αιτίες φθόνου, και προβλημάτων.
Στη συνέχεια την σκυτάλη παίρνει η ιέρεια Ινώ, όπου αποκαλύπτει τι της εξομολογήθηκε η Φρύνη εκείνο το βράδυ για στο Ναό, και η δίκη παίρνει πια την καθοριστική της τροπή για την μεγάλη αθώωση της Φρύνης.
Απελπισμένη καθώς ήταν από την προδοσία του Υπερείδη, είχε εξομολογηθεί στην ιέρεια:
«σκέφτηκα έναν τρόπο να πάω προς τον θάνατο που να μην μπορέσει να με σώσει ούτε με το καλύτερο χάρισμα που διαθέτει, ο Υπερείδης, την έξοχη ρητορεία του…»
Και έτσι αποκαλύπτεται περίτρανα, πως η πράξη της Φρύνης μόνο την ασέβεια δεν είχε ως σκοπό. Με τον Δικαστή να απευθύνεται στην Ινώ λέγοντας
«λες λοιπόν ιέρεια πως ότι έκαμε η Φρύνη μπροστά στην ιερή πομπή, και ότι ομολόγησε, είχε ως μοναδικό σκοπό την ερωτική εκδίκηση και αυτοκτονία;» και την Ινώ να απαντά «το βεβαίωσα με όρκο βαρύ άρχοντα Δικαστή».
Η Φρύνη αθωώνεται πανηγυρικά, με το πλήθος ενθουσιασμένο να φωνάζει «αθώα, αθώα, αθώα».
*Aπό την συλλογή βιβλίων οι Μεγάλες Δίκες των Αιώνων
