Την καταξιωμένη ηθοποιό και σκηνοθέτη Έφη Ρευματά την γνωρίζω καιρό και γνωρίζω και την δουλειά της. Είχα μια θαυμάσια ευκαιρία να μιλήσω μαζί της, για την Μήδεια του Κάστορφ, την αμφιλεγόμενη για κάποιους Μήδεια, μα για τους περισσότερους που την είδαν αριστούργημα.
”πηγανε με παγετεσ και βρεθηκαν σε ενα προσφυγικο χωριο. αυτο εχει αμεση σχεση με την μηδεια που ηταν εξοριστη”
Μου μίλησε για όλα, για το πως είναι να δουλεύεις με τον Γερμανό σκηνοθέτη, για τον περίφημο σκουπιδότοπο στη σκηνή που προκάλεσε αντιδράσεις, για τα νοήματα του διαχρονικότατου έργου του Ευρυπίδη, αλλά και για τη φυσική ακουστική του θεάτρου και αν πρέπει να χρησιμοποιούνται μικρόφωνα..
Μίλησέ μου για την εμπειρία να συνεργαστείς με τον Φρανκ Κάστορφ για την Μήδεια
Ήταν μια αξέχαστη εμπειρία, από αυτά που θα μείνουν για πάντα χαραγμένα στην καρδιά, στην ψυχή, στο μυαλό μου..
Είναι τι να πω τώρα για τον Κάστορφ, έχει αφήσει ιστορία και πίσω του και μπροστά του έχει ακόμα, παρ όλο που ο ίδιος θεωρεί ότι έχει τελειώσει, τον φωνάζουν παντού, τον φωνάζουν σε όλη την Ευρώπη.
Είναι ένας πανέξυπνος άνθρωπος, γνωρίζει το θέατρο απέξω και ανακατωτά, ξέρει πολύ καλά τι θέλει, ήξερε από την πρώτη μέρα προβών, τι ήθελε και πως ήθελε να το κάνει, ο ίδιος είναι δραματουργός, έβαλε πολλά κείμενα που είχαν έμμεση σχέση με την Μήδεια, όπως μίλησε για το προσφυγικό, για την κλιματική κρίση, μίλησε για τον φεμινισμό, μίλησε για γυναίκες που έχουν δώσει τα πάντα, για γυναίκες θύματα, για γυναίκες θύτες.
Μίλησε για πάρα πολλά πράγματα από αυτή την παράσταση, βρήκε αφορμή δηλαδή από την Μήδεια να μιλήσει για πάρα πολλά θέματα που απασχολούν και τον ίδιο.
Ο Κάστορφ έφτιαχνε ένα σύμπαν σε κάθε πρόβα, στο οποίο μας έβαζε όλους μέσα. Όλους τους ηθοποιούς, τους συντελεστές, σε ένα έτοιμο σκηνικό που το είχε σκεφτεί, με συγκεκριμένα κείμενα, τα οποία τα είχε μελετήσει πολύ προσεκτικά και κάθε φορά μας έλεγε μια ιστορία αντίστοιχη της πρόβας που γινόταν.
Είναι βίωμα να δουλεύεις μαζί του.
Αυτοσχεδιάσανε οι ηθοποιοί;
O Κάστωρφ έδωσε ελευθερία κινήσεων στους ηθοποιούς μέσα στο σύμπαν που δημιούργησε ο ίδιος. Δημιουργούσε έναν κόσμο και ήθελε, να σου μιλήσει στην πρόβα για το τάδε θέμα. Έφτιαχνε μια ιστορία ο ίδιος, και μας έκανε όλους κοινωνούς και συμμέτοχους αυτής της ιστορίας. Και μέσα από αυτή την ιστορία, φυσικά αυτοσχεδιάσανε οι ηθοποιοί, και είχανε μεγάλη ελευθερία, αλλά μέσα στα πλαίσια που αυτός ζητούσε. Σε κάθε πρόβα έθιγε και ένα κοινωνικό θέμα, που τον απασχολούσε εκ βαθέων. Το έφερνε στην επιφάνεια, έκανε συνδυασμό με ένα συγκεκριμένο απόσπασμα της Μήδειας, ή με κάποιο γυναικείο χαρακτήρα, γιατί έβαλε πέντε Μήδειες. Και ο λόγος ήταν γιατί ήθελε πέντε διαφορετικές εκφάνσεις γυναικών, γυναικεία πρότυπα.
Είχε μεγάλη διάρκεια το έργο, κάπου 3,5 ώρες. Ποια ήταν η πλοκή;
Το έργο κράτησε 3 ώρες και 10 λεπτά, και ήταν η κλασσική πλοκή της Μήδειας. Απλά μέσα από τους μονολόγους που είχε ο Ευρυπίδης, το άνοιγε δραματουργικά και προσέθετε και άλλα κείμενα τα οποία εφάπτονται της Μήδειας, της οποίας σε κάθε πρόβα, ασχολούταν και με έναν διαφορετικό μονόλογο.
Αυτή ήταν η δουλειά. Μέσα από διαφορετικά κείμενα, πάντα όμως με αφορμή την Μήδεια, πάντα με αφετηρία την Μήδεια, ξεκινούσε να μιλήσει είτε για διαπροσωπικές σχέσεις, είτε για έκφυλες σχέσεις. Είτε για κοινωνικά θέματα. Και μέσα στην πρόβα βεβαίως υπήρχε ο αυτοσχεδιασμός των ηθοποιών, βεβαίως υπήρχε η ελεύθερη βούληση αλλά μέσα σε ένα πλαίσιο που διαμόρφωνε ο ίδιος.
Πως σχολιάζεις την κριτική του κόσμου για τον σκουπιδότοπο ως σκηνικό;
Τι να πω για αυτό, όποιος δεν κατάλαβε και δεν αισθάνθηκε.. Καταρχήν δεν ξέρω αν τα σχόλια αυτά προκαλούνται από κάποιους που δεν είδαν την παράσταση. Γιατί αν είδαν την παράσταση, γιατί η σκηνή δεν είχε μόνο σκουπίδια, είχε και σκηνές προσφυγικές.
Αυτό δεν άκουσα κανέναν να το θίγει. Άρα λοιπόν ήταν άνθρωποι που μίλησαν για τα σκουπίδια, που δεν είχαν δει την παράσταση. Και δεν έχω πραγματικά κάτι να πω σε αυτούς, παρά μόνο ότι θα ήταν ωραία να την δει.
Επιμένω σε αυτό, γιατί ο κόσμος που είδε την παράσταση καταλαβαίνει ότι αυτά τα σκουπίδια, ήταν μέρος ενός προσφυγικού χωριού. Τα σκουπίδια ήταν καροτσάκια του σούπερ μάρκετ που συμβολίζουν και την κλιματική κρίση που περνάμε, και τα σκουπίδια όλοι που αφήνουμε στις παραλίες μας. Και εκεί μιλούσε για μια κατάσταση πιο ντεκαντανς.
Εκεί ήταν καλοντυμένοι άνθρωποι, οι ηθοποιοί, πήγανε με παγέτες και βρέθηκαν σε ένα προσφυγικό χωριό. Αυτό έχει άμεση σχέση με την Μήδεια, που όπως γνωρίζουμε ήταν εξόριστη. Η Μήδεια ήταν κατά κάποιο τρόπο πρόσφυγας ,όταν πήγε με τον Ιάσονα στην Κόρινθο.
Για αυτό θα ξαναπώ για πολλοστή φορά, ότι είναι κάποιος που δεν είδε το έργο και έμεινε στα σκουπίδια. Ήταν συμβολικά και λειτουργούσαν πάντα με το θέμα του έργου και αυτό γινόταν πολύ καθαρό κατά την διάρκεια της παράστασης.
Ποιο ήταν το συναίσθημα του κόσμου που είδε την παράσταση;
Όσοι την είδαν ως το τέλος τους άρεσε πάρα πολύ. Ξετρελάθηκαν. Και αυτό έχει ένα νόημα, γιατί ο Κάστωρφ αυτά που ήθελε να πει, τα ανέπτυξε σιγά σιγά στην παράσταση. Κινητήριος δύναμή του ήταν η Μήδεια. Για παράδειγμα για το προσφυγικό που θέλησε να μιλήσει, έχει σχέση με τη Μήδεια και το γεγονός ότι είναι εξόριστη. Έχει σχέση με το γεγονός ότι ο Ιάσωνας της λέει θα παντρευτώ την βασίλισσα για να κάνω τα παιδιά μας βασιλιάδες, να έχουν νόθα αδέλφια βασιλιάδες, άρα να ανήκουμε και εμείς..
Έχει σχέση αυτό με το προσφυγικό, έχει σχέση με τους ανθρώπους που έρχονται σε ξένη χώρα και προσπαθούν να αφομοιωθούν. Έχει άμεση σχέση.
Τι σε εντυπωσιάζει εσένα ως Έφη, στην Μήδεια;
Είναι εντυπωσιακό ότι ο Ευριπίδης μίλησε για αυτό το γεγονός 2.500 χρόνια πριν. Ας το σκεφτούμε αυτό. Μίλησε για μια γυναίκα που τα αφήνει όλα πίσω της, για να ακολουθήσει έναν άνδρα, που γνώρισε στην Αργοναυτική Εκστρατεία.
Έφη, δεδομένου ότι το θέατρο της Επιδαύρου έχει φυσική εξαιρετική ακουστική, γιατί χρησιμοποιούνται μικρόφωνα;
Είναι ωραία ερώτηση αυτή, και νομίζω θα μας απασχολήσει στο μέλλον. Σαφώς η Επίδαυρος έχει μια φοβερή ακουστική, αλλά μπορεί κάποια σκηνή να θέλεις να την κάνεις λίγο πιο εσωτερική, λίγο πιο συναισθηματική. Σε αυτό καμιά φορά, βοηθάνε τα μικρόφωνα, γιατί δεν χρειάζεται ο εκάστοτε ηθοποιός να φωνάξει τόσο πολύ.
Όπως ξέρουμε το συναίσθημα δεν βγαίνει με την δυνατή φωνή, θέλει λίγο πιο χαμηλούς τόνους, άλλοτε βγαίνει και με υψηλή φωνή, αλλά υπάρχουν καταστάσεις που πρέπει να χαμηλώσεις την φωνή σου. Εκεί βοηθάνε τα μικρόφωνα. Και όσο η τεχνολογία προχωράει, υπάρχουν και μικρόφωνα που δεν αντιλαμβάνεσαι ότι είναι μικρόφωνα.
Δεν υπάρχει ο μικροφωνισμός και η κακή ποιότητα ήχου που υπήρχε παλιότερα.
Από την άλλη η Επίδαυρος έχει μια υπέροχη ακουστική και γιατί να μην την εκμεταλλευτούμε; Πόσο μπορεί να μας βοηθήσει όμως αυτή η ακουστική σε ένα έργο που θέλει μια πιο συναισθηματική κατάσταση; δεν ξέρω.. είναι και για μένα ένα ερώτημα, και για αυτό σου είπα ότι είναι μια ωραία ερώτηση γιατί δεν σου έχω απάντηση.
Βάσει και των δύο, γιατί έχω μιλήσει με ανθρώπους που γνωρίζουν καλά από ήχο, και είναι υπερ των μικροφώνων άνθρωποι που ασχολούνται με τον ήχο, άλλοι είναι κατά βεβαίως, και για αυτό είναι ένα θέμα που θα μας απασχολήσει πολύ και θα το δούμε και τα επόμενα χρόνια μια να είναι έτσι, και μια αλλιώς.
